Πυθαγόρειο και Ηραίο Σάμου

Η αρχαία Σάμος (Πυθαγόρειο) εθεωρείτο μία από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαιότητας. Τόσο σε αυτήν όσο και στο χώρο του Ηραίου, τα παλαιότερα αρχαιολογικά ευρήματα χρονολογούνται στην 4η χιλιετία π.Χ. Η περίοδος της ακμής της Σάμου τοποθετείται χρονικά στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. Το νησί ήταν μεγάλη ναυτική δύναμη και απέκτησε εμπορικές σχέσεις με τη γειτονική Μικρά Ασία και τις Μεσογειακές χώρες. Οι Σάμιοι ίδρυσαν αποικίες στην ακτή της Ιωνίας, στη Θράκη και τη Δύση. Η Σάμος είναι ένα από τα καταπράσινα νησιά του νοτιοανατολικού Αιγαίου. Το όνομά της, σύμφωνα με την παράδοση, οφείλεται στον Σάμο, το γιο του Αγκαίου, ο οποίος κατά τη μυθολογία ανακάλυψε το νησί. Η λέξη Σάμος προέρχεται από τη ρίζα sama που σημαίνει «ψηλά». Αυτή η ονομασία επαληθεύεται από την ύπαρξη δύο ψηλών βουλών, του Κέρκη ή Κερκετέα, στις πλαγιές του οποίου υπάρχουν λείψανα μοναστικής εγκατάστασης, και της Αμπέλου ή Καρβούνη, που οφείλει το όνομά της στα πολλά αμπέλια που καλλιεργούνται στις πλαγιές της.

Η θέση του νησιού στο σταυροδρόμι των θαλάσσιων δρόμων που συνδέουν την κεντρική Ελλάδα με την Ανατολή και την Αφρική ευνόησε την ανάπτυξη και εξέλιξή του σε σπουδαίο κέντρο του ιωνικού πολιτισμού. Ένας πορθμός, ο γνωστός «επταστάδιος», πλάτους 1.500 μ., χωρίζει τη Σάμο από την περιοχή της Ιωνίας, όπου γεννήθηκε ένας σπουδαίος πολιτισμός που έδωσε τα φώτα του σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Η αρχαία Σάμος κατελάμβανε τη θέση της σημερινής πόλης του Πυθαγορείου, όπως αποδεικνύουν τα ανασκαφικά δεδομένα στην περιοχή. Τα ίχνη της πρώτης εγκατάστασης ανθρώπων στην αρχαία πόλη χρονολογούνται από την 4η χιλιετία π.Χ., δηλαδή στους Νεολιθικούς χρόνους, και εντοπίζονται στο λόφο του Κάστρου.


Στο απόγειο της πολιτιστικής ανάπτυξης και της φήμης της έφθασε η πόλη κατά τον 6ο αι. π.Χ. και συγκεκριμένα κατά τη διάρκεια της τυραννίας του Πολυκράτη, γιου του Αιάκη. Σημαντικά έργα που χρονολογούνται στα χρόνια εκείνα είναι ο μεγάλος ναός της θεάς Ήρας, το Ευπαλίνειο Όρυγμα και το λιμάνι. «Ο μέγιστος νηός ων ημείς ίδμεν», θα γράψει ο Ηρόδοτος στο τρίτο βιβλίο του για το μεγάλο ναό της σαμιακής Ήρας. «Αμφίστομον όρυγμα» θα χαρακτηρίσει το περίφημο Ευπαλίνειο υδραγωγείο. «Χώμα εν θαλάσσει» θα γράψει για τον πολυκράτειο μώλο, το θεμελιωμένο σε βάθος 60 οργιές.

  Ο εύκολος τρόπος εξασφάλισης ξυλείας εξαιτίας των πολλών δασών του νησιού συνετέλεσε στην κατασκευή εμπορικών και πολεμικών πλοίων και έκανε τη Σάμο θαλασσοκράτειρα. Εκείνα τα χρόνια ναυπηγήθηκε ένα πλοίο νέου τύπου, η Σάμαινα. Με την ανασκαφική έρευνα στο χώρο της αρχαίας πόλης τα τελευταία χρόνια έρχονται στο φως τα λείψανα μιας οργανωμένης πόλης με τείχη, πλακόστρωτους δρόμους, πλατείες, σπίτια, καταστήματα, επαύλεις με θαυμάσιας τεχνικής ψηφιδωτά δάπεδα, ναούς, αγορά, δημόσια κτήρια, εργαστήρια, νεκροπόλεις, μεγάλης έκτασης και άρτιας οργάνωσης αθλητικές εγκαταστάσεις, λουτρά, θαυμάσιο υδρευτικό και αποχετευτικό δίκτυο.

Τα ευρήματα που μέρα με τη μέρα βλέπουν το φως του ήλιου μαρτυρούν την ύπαρξη μιας πόλης με έντονη παρουσία, αξιοζήλευτη οργάνωση και υψηλό επίπεδο πολιτισμού, μιας πόλης αντάξιας της ένταξής της στην ιωνική δωδεκάπολη, για να επαληθευθεί ο χαρακτηρισμός της από τον Ηρόδοτο «πρώτη πολίων πασέων ελληνίδων και βαρβάρων».(Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού).

Ηραίο Σάμου & Ομώνυμος ναός της θεάς Ήρας
Στο Ηραίο της Σάμου βρίσκονται και τα ερείπια του ομώνυμου ναού της αρχαιότητας, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στην Ήρα. Χαρακτηριστική εικόνα από το Ηραίο είναι η μια μοναδική κολώνα που παραμένει όρθια. Η περιοχή του Ηραίου ήταν αρχαιότατος τόπος θρησκευτικής λατρείας, κάτι που φαίνεται από το γεγονός ότι στην περιοχή υπάρχουν ερείπια από τουλάχιστον 4 ναούς (Εκατόμπεδος Α' - 8ος αιώνας π.Χ., Εκατόμπεδος Β' - 7ος αιώνας π.Χ., ο ναός των Ροίκου και Θεοδώρου - 6ος αιώνας π.Χ., ο ναός με τη μορφή που σώζεται σήμερα - της εποχής του τυράννου Πολυκράτη 538-522 π.Χ., ναοί ρωμαϊκών χρόνων). 

Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι το Ηραίο της Σάμου ήταν ο μεγαλύτερος ναός στην Ελλάδα. Είναι δίπτερος ιωνικού ρυθμού, με 155 γιγάντιες κολώνες. Χαρακτηριστική για το επίπεδο της κατασκευής είναι η ύπαρξη δικτύου πήλινων αγωγών για την αποχέτευση των υδάτων της βροχής. Από τα αναθήματα που έχουν βρεθεί και παρουσιάζονται στο μουσείο του Βαθέως, φαίνεται ότι η θρησκευτική επιρροή του ναού απλωνόταν σε όλη την Ελλάδα, τη Μικρά Ασία, μέχρι και την Αίγυπτο, συγκρίσιμη με την επιρροή του Μαντείου των Δελφών. Μέρος του συμπλέγματος του ναού είναι και η Ιερά οδός, στρωμένη με πέτρα, η οποία οδηγούσε στην πρωτεύουσα της Σάμου (το σημερινό Πυθαγόρειο) (Ancient Hellas).

Το Ευπαλίνειο όρυγμα της Σάμου
Σε απόσταση μόλις δυο χιλιομέτρων από το Πυθαγόρειο της Σάμου βρίσκεται ένα έργο αξεπέραστο στην ιστορία της μηχανικής τεχνολογίας αλλά και ένα σημαντικό τεκμήριο του υψηλού επίπεδου της τεχνογνωσίας των αρχαίων Ελλήνων μηχανικών. Πρόκειται φυσικά για το Ευπαλίνειο όρυγμα, μια σήραγγα 1.036 μέτρων, η οποία κατασκευάστηκε έπειτα από εντολή του τυράννου Πολυκράτη τον 6ο αιώνα π.Χ. και λειτουργούσε για περίπου 1000 χρόνια ως υδραγωγείο. Το όρυγμα αυτό ήταν «αμφίστομον» όπως το χαρακτήρισε ο Ηρόδοτος, χάρις στον οποίον έγινε γνωστό. Η σήραγγα διανοίχτηκε από τα 2 άκρα της ταυτόχρονα και η συνάντηση των 2 τμημάτων κάτω από την κορυφή του βουνού πραγματοποιήθηκε με αξιοθαύμαστη μαθηματική ακρίβεια. Αν σκεφθεί κανείς ότι για να ανοιχτούν οι σήραγγες του Μετρό Αθηνών επιστρατεύθηκαν τα πιο σύγχρονα μηχανήματα, σε μια εποχή όπως στα μέσα του 6ου αι. π.Χ. με εργαλεία που στην εποχή μας μοιάζουν παιχνιδάκια, πόσες εργατοώρες και πόσοι άνθρωποι χρειάστηκαν για να ανοίξουν το όρυγμα των 1.036 μ. με διαστάσεις 1,80×1,80 μ. μέσα στο βουνό;

 Ήταν ένα επίτευγμα εξαιρετικά σημαντικό για τα τεχνολογικά δεδομένα της εποχής που αποτελεί παράδειγμα εφαρμογής της Γεωμετρίας, της Τοπογραφίας, της Γεωδαισίας, αλλά και της Οπτικής στην αρχαία Ελλάδα. Η κατασκευή του ορύγματος εκτιμάται ότι διήρκεσε 10 χρόνια. Σχεδιαστής αλλά και μηχανικός του έργου ήταν ο Ευπαλίνος, γιος του Ναυστρόφου από τα Μέγαρα. Μερικά μέτρα κάτω από την κύρια σήραγγα έχει σκαφτεί μια μικρότερη, από την οποία περνούσε το νερό.

Εκτιμάται ότι ο σκοπός του ορύγματος ήταν όχι μόνο να μεταφερθεί νερό από την πηγή πίσω από το βουνό προς στην πρωτεύουσα της Σάμου, που τότε ήταν το Πυθαγόρειο, αλλά αυτό να γίνει με τρόπο που δεν θα ήταν ανιχνεύσιμος από επιδρομείς, οι οποίοι θα μπορούσαν εύκολα, αν έβλεπαν τον επιφανειακό αγωγό, να τον καταστρέψουν και να στερήσουν την πόλη από τον βασικότερο πόρο της. Έτσι από το Ευπαλίνειο όρυγμα το νερό οδηγούνταν με ασφάλεια μέσα από το τείχος της πόλης (dinfo.gr).
Αναπαραγωγή του βίντεο "Τα μαθηματικά υδρεύουν τη Σάμο", των Θ. Τάσιου, ο Ν. Μήκα και ο Γ. Πολύζου της Εταιρείας Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας (ΕΜΑΕΤ), για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Ευπαλίνειο Όρυγμα:




ΦΩΤΟΘΗΚΗ:
Πυθαγόρειο και Ηραίο Σάμου & Τέχνες...
Τα «Ηραία- Πυθαγόρεια», διοργανώνονται από τον Δημοτικό Οργανισμό Τουρισμού του Δήμου
Σάμου, και τελούν υπό την αιγίδα της UNESCO, του Ανώτατου Συμβουλίου Αθλητισμού Ενόπλων Δυνάμεων και της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής. Διεξάγονται εδώ και δέκα χρόνια με τη συμμετοχή σημαντικών πνευματικών ανθρώπων από διαφορετικά μέρη του κόσμου.

Το φεστιβάλ Ηραία – Πυθαγόρεια είναι το μόνο φεστιβάλ στην Ελλάδα που αντλεί τη βασική του διαδρομή από την φιλοσοφική και την επιστημονική σκέψη της Ιωνίας όπως αυτή παραδόθηκε από τα άξια πνευματικά της τέκνα (Πυθαγόρας, Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης, Αρίσταρχος, Μέλισσος κ.α.). Ταυτόχρονα είναι ένας θεσμός που αναφέρεται στο πολιτιστικό γίγνεσθαι του νησιού, του τόπου, αλλά και εν γένει του διεθνούς ορίζοντα. Βασικός στόχος του φεστιβάλ είναι να δημιουργήσει και να κρατήσει ένα ανοιχτό διάλογο σκέψης με ότι πιο σημαντικό συμβαίνει, ή ανακαλύπτεται γύρω από τις συμπαντικές αξίες ή εν γένει τη φιλοσοφική σκέψη σε όλο τον κόσμο.

Ήδη στα λίγα χρόνια της λειτουργίας του, έχει καταφέρει να στρέψει τα «φώτα» των επιστημόνων, των καλλιτεχνών, των φιλοσόφων και πολλών ενδιαφερόμενων για τον πολιτισμό πολιτών πάνω του, καθώς έχουν διοργανωθεί σημαντικά συνέδρια παγκόσμιας εμβέλειας, με τη συμμετοχή πνευματικών ανθρώπων από πολλά μέρη της γης. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Σάμος είναι ο τόπος στον οποίο κάθε χρόνο συγκεντρώνονται τα νέα ρεύματα της σκέψης στη φιλοσοφία, στα μαθηματικά, την αστρονομία και την φυσική από τη μια, αλλά και ένας τόπος όπου η ποίηση διαλέγεται με τις μουσικές του κόσμου, καθώς στο φεστιβάλ πραγματοποιούνται σημαντικά καλλιτεχνικά γεγονότα (isamos)


 Διαδικτυακές Πηγές


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Αναρτήσεις (Atom)