Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου 2016

Ναός Επικούριου Απόλλωνα στις Βάσσες

Στο γυμνό, βραχώδες τοπίο των Βασσών βρίσκεται ένας από τους σημαντικότερους και επιβλητικότερους ναούς της αρχαιότητας, αφιερωμένος στον Επικούριο Απόλλωνα. Χαρακτηρίζεται από πλήθος πρωτοτυπιών τόσο στην εξωτερική όσο και στην εσωτερική του διαρρύθμιση, που τον καθιστούν μοναδικό μνημείο στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Ο Παυσανίας, μάλιστα, τον θεωρεί το δεύτερο μετά της Τεγέας πελοποννησιακό ναό σε κάλλος και αρμονία (8.41.8). Η ανέγερσή του τοποθετείται στο 420-400 π.Χ. και αρχιτέκτονάς του θεωρείται ο Ικτίνος, που σε αυτό το δημιούργημά του κατόρθωσε να συνδυάσει πολλά αρχαϊκά χαρακτηριστικά, που επέβαλλε η συντηρητική θρησκευτική παράδοση των Αρκάδων, με τα νέα γνωρίσματα της κλασικής εποχής. Ο ναός που βλέπει σήμερα ο επισκέπτης δεν είναι ο αρχαιότερος που κτίσθηκε στο χώρο. Ο πρώτος ναός του Απόλλωνα οικοδομήθηκε γύρω στα τέλη του 7ου αι. π.Χ., πιθανότατα στην ίδια θέση. Ακολούθησαν μία ή δύο οικοδομικές φάσεις του, γύρω στο 600 και γύρω στο 500 π.Χ., αντίστοιχα, από τις οποίες σώζονται πολυάριθμα αρχιτεκτονικά μέλη, όπως το κεντρικό δισκοειδές πήλινο ακρωτήριο με την πλούσια πολύχρωμη γραπτή διακόσμηση, κεραμίδια και πήλινα ακροκέραμα.
(Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού).

Γιατί "Επικούριος"; Ανάμεσα στο πλήθος των ευρημάτων, εντύπωση προκαλούν το πλήθος των όπλων, ιδιαίτερα των αμυντικών που προφανώς προσφέρονταν στο θεό. Έτσι ίσως δικαιολογείται και το προσωνύμιο του θεού ως επικούριου, επειδή βοήθησε τους Φιγαλείς να αντιμετωπίσουν το 659 π.Χ. τους Σπαρτιάτες κατά τη διάρκεια του β' Μεσσηνιακού πολέμου. Η νίκη μάλιστα των Φιγαλείων στηρίχτηκε σε χρησμό που πήραν μαζί τους οι Ορεσθάσιοι, οι οποίοι όμως θα σκοτώνονταν όλοι. Οι Ορεσθάσιοι πραγματικά έστειλαν 100 νέους, οι οποίοι φυσικά σκοτώθηκαν. Οι Φιγαλείς ωστόσο νίκησαν τους Σπαρτιάτες. Προφανώς λοιπόν ο Θεός λατρευόταν ως πολεμικός θεός, γι΄αυτό και η πληθώρα των αναθημάτων. Ο Παυσανίας όμως αποδίδει στο θεό το προσωνύμιο επικούριος γιατί προστάτευσε τους Φυγαλείς από την επιδημική νόσο που είχε πλήξει τον ελλαδικό χώρο κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου (431-404 π.Χ.) ("Ελληνικός Πολιτισμός")

Αν και δεν είναι τόσο γνωστός στο ευρύ κοινό, ο ναός συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των μελετητών, ήδη από τον 19ο αιώνα εξαιτίας των ιδιαιτεροτήτων του, οι οποίες τον καθιστούν ένα μοναδικό μνημείο. Τα ιδιαίτερα αυτά χαρακτηριστικά παρουσιάζονται συνοπτικά στην παρακάτω διεύθυνση:                http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/naoi/Basses/Apollon,%20Basses.2.htm

Το ναό περιέτρεχε εξωτερικά δωρική ζωφόρος με ακόσμητες μετόπες και τρίγλυφα, ενώ ανάγλυφη διακόσμηση έφεραν μόνο οι εσωτερικές μετόπες των στενών πλευρών. Οι έξι μετόπες του πρόναου απεικόνιζαν την επιστροφή του Απόλλωνα στον Όλυμπο από τις Υπερβόρειες χώρες, και του οπισθόδομου την αρπαγή των θυγατέρων του Μεσσήνιου βασιλιά Λεύκιππου από τους Διόσκουρους. Τα αετώματα δεν είναι βέβαιο ότι έφεραν γλυπτό διάκοσμο. Το βασικότερο διακοσμητικό στοιχείο του ναού ήταν η μαρμάρινη ιωνική ζωφόρος, που υπήρχε πάνω από τους ιωνικούς ημικίονες μέσα στο σηκό. Είχε συνολικό μήκος 31 μ. και αποτελείτο από 23 μαρμάρινες πλάκες. Στις 12 απεικονίζεται η Αμαζονομαχία και στις υπόλοιπες 11 η Κενταυρομαχία. Κατά την ανασκαφή του 1812 οι πλάκες βρέθηκαν σκεπασμένες με αρχιτεκτονικά μέλη στο σηκό και το 1815 μεταφέρθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο, όπου και εκτίθενται σήμερα. Γλύπτης της ζωφόρου ίσως ήταν ο Παιώνιος, που φιλοτέχνησε στην Ολυμπία το περίφημο άγαλμα της Νίκης (Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού).

Ο ναός εξακολούθησε να χρησιμοποιείται στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια, οπότε γίνονταν επιδιορθώσεις στην κεράμωσή του. Η πρώτη σημαντική καταστροφή του σημειώθηκε όταν έπεσε η στέγη του, λόγω της φυσικής φθοράς των ξύλινων δοκών που τη συγκρατούσαν, ενώ σοβαρές ζημιές υπέστη και από την ανθρώπινη επέμβαση, που έγινε για την απόσπαση του μετάλλου των συνδέσμων. Ο ναός ταυτίσθηκε επιτυχώς το 1765 από το Γάλλο αρχιτέκτονα J. Bocher και η πρώτη συστηματική ανασκαφή του έγινε το 1812 από ομάδα αρχαιόφιλων επιστημόνων. Ανασκαφές και αναστηλωτικές επεμβάσεις ξεκίνησαν το 1902 από την Αρχαιολογική Εταιρεία, ενώ το 1975 συστάθηκε η Επιτροπή Συντηρήσεως του Ναού του Επικουρίου Απόλλωνος, που ανέλαβε τον προγραμματισμό και τη σύνταξη των σχετικών μελετών για τα έργα συντήρησης και αναστήλωσης. Το 1982 έγινε ανασύσταση της επιτροπής και το Υπουργείο Πολιτισμού ανέλαβε συστηματικά το εξαιρετικά δύσκολο έργο αποκατάστασης του μνημείου. Από το 1987 ο ναός προστατεύεται από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες με ειδικό στέγαστρο, που θα απομακρυνθεί μετά την ολοκλήρωση των απαραίτητων εργασιών (Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού).

ΦΩΤΟΘΗΚΗ: 




Ναός του Επικούριου Απόλλωνα στις Βάσσες & Τέχνες...


  • Βίντεο - Ντοκιμαντέρ: Βάσσες 

Ο σκηνοθέτης Jean-Daniel Pollet μαγεύτηκε από τον ναό του Απόλλωνα και είπε ότι αυτός ο ναός υπήρξε το κέντρο του κόσμου για εκείνον. Χαρακτηριστικά, μόλις τον ανακάλυψε, αναφώνησε έκθαμβος: «Εδώ μπορείς να υπάρξεις». Έτσι λοιπόν τον κινηματογράφησε με ρυθμό ιερής τελετουργίας και το αποτέλεσμα αντάμειψε τις προσπάθειες του (Thessaloniki Arts and Culture).
Αναπαραγωγή του: Βίντεο - Ντοκιμαντέρ: Βάσσες - Bassae 1964

  • Πίνακες Ζωγραφικής

Το μεγαλοπρεπές αυτό οικοδόμημα ενέπνευσε επίσης και μια ποικιλία ζωγράφων, έργα των οποίων είναι αναρτημένα στη σελίδα του Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη



Διαδικτυακές Πηγές









Αναρτήθηκε από στις Δεν υπάρχουν σχόλια:
Εγγραφή σε: Αναρτήσεις (Atom)